Zarobić nie zarobisz, ale co się naczytasz, to twoje


Sławomir Paszkiet w artykule Zarobić nie zarobisz, ale co się naczytasz, to twoje (Tygodnik Powszechny) pisze o bolączkach tłumaczy literatury w Polsce:

Tłumacze literatury w Polsce rzadko i niechętnie wypowiadają się publicznie o swojej sytuacji prawnej, społecznej i finansowej. Szczególnie ten ostatni aspekt jest tematem tabu.

Problematyka przekładu literackiego (i związana z nią sytuacja tłumacza) jest w Polsce w dużej mierze ziemią niczyją: mimo istotnej roli dla kultury nie poświęca mu się wystarczająco dużo miejsca na studiach filologicznych (ani na filologii polskiej, ani na obcych), stosunkowo słabo rozwinięta jest krytyka przekładu, która raczej nie dociera do szerszego kręgu odbiorców. Instytucje kultury zajmują się promowaniem literatury polskiej za granicą, a w edukacji czy przy promocji czytelnictwa nie podkreśla się w żaden sposób roli przekładów.

Ze względu na brak mecenatu państwa największymi mecenasami przekładów są sami tłumacze, którzy bardzo często podchodzą do swej działalności jako do luksusowego hobby, na któ­re zarabiają, pracując w innych dziedzinach, lub jak do źródła dodatkowych dochodów.

Najwyższy zatem czas, by tłumacze „wyszli z szafy” i wzięli sprawy w swoje ręce. Nie będzie to łatwe, zamiast narzekania na niewątpliwie marny los, translatorzy muszą w końcu wykazać się branżową solidarnością i wywalczyć wprowadzenie przez Ministerstwo Kultury odpowiednich instrumentów polityki kulturalnej w celu poprawy ich sytuacji. Jedyną zaś radą na często skandaliczne umowy wydawnicze jest ich wielokrotne czytanie, negocjowanie i – w trudniejszych przypadkach – korzystanie z usług prawników, co jest kosztowne, ale może pomóc w rozwiązaniu wielu problemów instytucjonalnych, które nie powinny nigdy zaćmić przyjemności, jaką daje bliskie obcowanie z tłumaczonym dziełem oraz tworzenie „nowych form i znaczeń”.

 .

.
SŁAWOMIR PASZKIET (ur. 1973) jest niderlandystą, tłumaczem literatury niderlandzkiej. Pracował m.in. jako attaché kulturalny i prasowy Ambasady Królestwa Niderlandów w Warszawie oraz Dyrektor Biura Polskiej Izby Książki. Obecnie jest rzecznikiem prasowym w Biurze Rady Miasta Warszawy, ponadto prowadzi zajęcia na UKSW (polityka kulturalna) i UJ (zarządzanie projektem tłumaczeniowym). Doktorant w Katedrze UNESCO do Badań nad Przekładem i Komunikacją Międzykulturową UJ.