Malownicza podróż wzdłuż Dunaju

Tym razem polecam Wam coś, co dla jednych może być poszerzeniem horyzontów, a innym wskaże życiową drogę: kurs w ramach Uniwersytetu Otwartego Uniwersytetu Warszawskiego pod nazwą „Malownicza podróż wzdłuż Dunaju. Z historii i kultury państw naddunajskich”.

Grupy kursu

Terminy zajęć: 6.05, 7.05, 13.05, 14.05, 20.05, 21.05, 27.05, 28.05.

Miejsce odbywania się zajęć: Kampus Centralny lub Kampus Ochota

Opis kursu

Voyage pittoresque, czyli malownicza podróż, jest rodzajem literacko-artystycznym typowym dla pierwszej połowy XIX wieku. W ramach takiej podróży wirtualnej odwiedzimy najważniejsze ośrodki dawnej Monarchii Habsburskiej i jej państw ościennych, pokazując na ich przykładzie rozwój urbanistyczny, ekonomiczny i kulturalny. Na wykładach Słuchacze poznają również najważniejsze regiony i ich mieszkańców wzdłuż Dunaju, wielkiej rzeki Europy Środkowej o bardzo ważnym znaczeniu ekonomicznym, oraz dzieła artystyczne i literackie, inspirowane przez Dunaj, jak i dzieje życia kulturalnego i religijnego różnych narodów i narodowości w krajach naddunajskich.

Poszczególne tematy:

1. Zainteresowanie się literatury i malarstwa krajobrazem. Od krajobrazu heroiczno-mitologicznego do krajobrazu romantycznego i „patriotycznego”. Podróż malownicza (voyage pittoresque) jako gatunek literacki i artystyczny.
2. Dunaj w geografii i hydrografii Europy. Hydrografia, ważniejsze punkty. Początki odkrycia i wykorzystania Dunaju w starożytności.
3. Rzeka jako oś komunikacyjna i linia pograniczna Rzymian. Kultura antyczna przy Dunaju.
4. Znaczenie Dunaju w średnich wiekach i nowożytności. Ośrodki polityczne i kościelne.
5. Organizacja kościelna (oraz cerkiewna)  państw naddunajskich. Wzajemne wpływy Wschodu i Zachodu.
6. Miejsca kultu, pielgrzymstwo.
7. Dunaj jako droga handlowa. Żegluga. Przeprawy, mosty nad Dunajem.
8. Kwestia regulowania rzeki. Katastrofy naturalne. Zagadnienia historyczne ochrony środowiska.
9. Konflikty wojenne. Twierdze, bitwy przy Dunaju od średniowiecza do końca wojen tureckich.
10. Konflikty wojenne w XIX. Wieku. Rewolucje Wiosny Ludów, wojny rosyjsko-tureckie.
11. I i II wojna światowa; wojna jugosłowiańska i skutki tych wojen (zmiany granic, wysiedlenia, itd.).
12. Bilans historyczny „Monarchii Naddunajskiej” – czy więżenie ludów lub dobrze działająca integracja gospodarcza? Kwestia nowoczesnej nostalgii do c.k. Monarchii.
13. Orient przy Dunaju (wpływy tureckie na kulturę środkowo-europejską: tematy orientalistyczne, mehter, muzyka janczarska/„Janitscharenmusik”, itd.).
14. Nauka. Kwestia szkolnictwa i szkolnictwa wyższego (późne średniowiecze, barok: szkoła jezuicka i pijarska, Oświecenie, w. XIX.) Towarzystwa naukowe, akademie nauk.
15. Najważniejsze nurty w sztuce: tzn. Donauschule, barok naddunajski.
16. Secesja wiedeńska, secesja węgierska.
17. Nurty narodowe, styl narodowy. Wpływ sztuki ludowej w sztuce ww. XIX-XX.

Wyklady są bogato ilustrowane przez obrazy i mapy oraz przykłady muzyczne.

Cel ogólny

Lepsze rozpoznanie przeszłości, kultury i znaczenia kulturalno-gospodarczego państw Europy Środkowej i Środkowo-Wschodniej.

Cele szczegółowe

Państwa naddunajskie są przez Polaków mało znane, choć (z dwoma wyjątkami) należą do Unii Europejskiej. Seria wykładów daje możliwość lepszego i szerszego przeglądu zagadek poszczególnych tematów, jak znaczenie historyczno-gospodarcze i kulturalne tego regionu, problemy żeglugi, regulowania rzeki, historyczne i nowe obiekty budownictwa wodnego i lądowego oraz znaczenie wielkich miast naddunajskich, jako ośrodków polityczno-kulturalnych oraz artystycznych.

Korzyści dla słuchaczy

Bliższe poznanie się wyżej wymienioną tematyką ułatwia podróż turystyczną, ewentualny dłuższy pobyt w tych państwach, lepsze zrozumienie międzyludzkie, oraz może być „pokusą” do studiów na UW (itd. hungarystyka, bałkanistyka, turkologia, historia sztuki, itd.).