Dziś polecam Wam nienajświeższy, bo z 2010 roku, ale wciąż jednak aktualny dokument pt. Warunki życia i pracy w krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Departament Rynku Pracy, obejmujący zagadnienia takie jak:
- Warunki życia
- Zakwaterowanie
- Prawo jazdy
- System edukacji
- Uznawalność dyplomów i kwalifikacji dla celów zawodowych
- Kursy języka narodowego
- System opieki zdrowotnej
- Ogólne zasady dostępu do usług medycznych
- Ubezpieczenie zdrowotne
- Dokumenty niezbędne do uzyskania świadczeń medycznych na Węgrzech
3. Warunki życia
3.1. Zakwaterowanie
Ceny nieruchomości wykazują znaczne wahania w różnych częściach państwa. Ceny są wyższe
w Budapeszcie i okolicach oraz w częściach Zachodniej Transdanubi, podczas gdy zakwaterowanie
jest o wiele tańsze na wsiach oraz we wschodnich częściach państwa. Cena za metr kwadratowy
nowego mieszkania po stronie Peszt w Budapeszcie wynosi od 200,000 HUF do 350,000 HUF i do
1,5 raz więcej niż po stronie Buda. Dla przykładu taka sama nieruchomość w małym
prowincjonalnym miasteczku jest już dostępna za 150,000 HUF za metr kwadratowy, natomiast
domy na wsiach są jeszcze tańsze. Cena za mieszkanie używane jest niższa niż za nowe, ale
warunki nieruchomości i jej otoczenia również grają rolę. Informacje na temat mieszkań na
sprzedaż są dostępne w gazetach oraz agencjach nieruchomości.
3.2. Prawo jazdy
Prawo jazdy wydane w każdym Kraju Członkowskim UE/EOG będzie uwzględnianie jako zgodne
z węgierskim regulacjami prawnymi. Żadna procedura zmiany prawa jazdy nie jest wymagana
w tym przypadku.
3.3. System edukacji
Publiczny system edukacji na Węgrzech obejmuje: przedszkole, szkołę podstawową, szkołę średnią
i uczelnie wyższe. Państwo zapewnia bezpłatną i obowiązkową naukę na etapie przedszkola
i szkoły podstawowej. Oficjalnym językiem, w którym prowadzi się naukę, jest język węgierski.
Dzieci na Węgrzech obowiązkowo uczęszczają do szkoły od 6 do 18 roku życia.
Etapy edukacji:
1. przedszkole – do przedszkola może uczęszczać dziecko, które skończyło 3 lata; może w nim
przebywać do 31 sierpnia danego roku, w którym ukończy 7 lat,
2. szkoła podstawowa – okres nauki trwa 8 lat; w tym czasie uczniowie są przygotowywani do
podjęcia dalszej edukacji w szkole średniej lub do ukończenia szkoły zawodowej; wyróżnia się
dwa etapy;
3. szkoła średnia – edukacja w szkole średniej zaczyna się w wieku 9 lat, a długość szkolenia
zależy od rodzaju szkoły i może być ukończona w wieku 10, 12 lub 13 lub 14 lat
4. szkoły wyższe – college i uniwersytety; w uczelniach wyższych edukacja trwa minimum 4 lata
w zależności od rodzaju studiów.
Oprócz edukacji państwowej, na Węgrzech kształcić się można również w placówkach prywatnych
(na każdym etapie – od żłobka do uniwersytetu).Wybierać można wśród 18 państwowych i 7
prywatnych uniwersytetów, istnieje również 13 państwowych i 4 prywatnych college.
3.4. Uznawalność dyplomów i kwalifikacji dla celów zawodowych
Uznawalność kwalifikacji poświadczonych przez przedłożone dyplomy i poświadczonych
specjalistycznych szkoleń dokonuje Węgierskie Centrum Równorzędności i Informacji, podczas
gdy uznawalność stopni naukowych jest dokonywana przez lokalne uniwersytety. Dyplomy są
uznawane na podstawie prawnego statusu zagranicznej instytucji naukowej, prawnego wykonania
certyfikatu lub dyplomu, długości trwania studiów, oraz studiów i kryteriów egzaminowania.
O uznanie kwalifikacji zawodowych ubiegać się może każda osoba zamieszkała na Węgrzech;
osoba taka musi potwierdzić swoje obywatelstwo dowodem osobistym, paszportem lub prawem
jazdy; w przypadku podjęcia studiów o uznanie kwalifikacji ubiegać mogą się również osoby nie
zamieszkałe na terenie Węgier
Więcej informacji – http://www.naric.hu, http://www.ekvivalencia.hu
3.5. Kursy języka narodowego
Kursy języka węgierskiego prowadzone są m. in. w Węgierskim Instytucie Kultury.
Kontakt:
Węgierski Instytut Kultury (Magyar Kulturális Intézet)
ul. Marszałkowska 80
00-517 Warszawa
tel.: (22) 629-32-43, 44
fax: (22) 625-07-62
biblioteka tel. 629-32-42
Letnie kursy języka węgierskiego (Nyári-Egyetem) organizuje m.in. węgierski Uniwersytet
im. Lajosa Kossutha w Debreczynie, zwykle pod koniec lipca.
http://www.lib.klte.hu/bemutatkozas.php – Uniwersytet im. Lajosa Kossutha w Debreczynie
3.6. System opieki zdrowotnej
3.6.1. Ogólne zasady dostępu do usług medycznych
Każdy, kto jest zaklasyfikowany jako ubezpieczony, na podstawie węgierskich regulacji prawnych,
jest upoważniony do korzystania z systemu opieki zdrowotnej na Węgrzech. Zgodnie z prawem
odnoszącym się do ubezpieczenia socjalnego, każdy jest ubezpieczony, kto:
jest pracownikiem lub świadczy pracę na podstawie innej podstawy prawnej,
jest studentem,
jest zarejestrowanym bezrobotnym,
prowadzi działalność gospodarczą.
Korzystanie z ubezpieczenia zdrowotnego oparte jest na opłacaniu składki zdrowotnej
w odpowiedniej kwocie. Udział w ubezpieczeniu zdrowotnym, dla obywateli Węgier może
być udowodniony przez kartę TAJ, a dla obywateli krajów UE przez odpowiedni formularz E
(z serii E100).
Ubezpieczenie zdrowotne daje prawo każdemu ubezpieczonemu do korzystania z m.in
następujących usług:
określonych bezpłatnych badań,
korzystania bezpłatnego z usług wybranego lekarza rodzinnego,
korzystania z bezpłatnych wizyt kontrolnych u dentysty
do bezpłatnej opieki szpitalnej i zabiegów
do opieki nad ciężarną kobietą
do zabiegów rehabilitacyjnych.
3.6.2. Ubezpieczenie zdrowotne
Pracobiorcy zobowiązani są,, do wpłaty 3% dochodów brutto na fundusz ubezpieczeń zdrowotnych.
Pracodawcy są zobowiązani do odprowadzania 11% pensji brutto pracowników na ubezpieczenia
zdrowotne
3.6.3. Dokumenty niezbędne do uzyskania świadczeń medycznych na Węgrzech
Z dniem 1 stycznia 2006 r. nastąpiły istotne zmiany dotyczące dokumentów niezbędnych do
uzyskania świadczeń medycznych w krajach UE/EOG. Dotychczasowy papierowy formularz E 111
przestał obowiązywać, zastąpiony przez plastikową Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego
(EKUZ).
Informacje o tym, co należy zrobić aby wymienić formularz E 111 na EKUZ znajdują się na stronie
internetowej http://www.nfz.gov.pl/ue/index.php?katnr=5&dzialnr=6&artnr=1816
Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego nie jest jednak dowodem ubezpieczenia
Narodowym Funduszu Zdrowia uprawniającym do świadczeń zdrowotnych na terytorium Polski.
Oznacza to, że osoba ubezpieczona w NFZ może posługiwać się EKUZ wyłącznie w innych
państwach członkowskich.
EKUZ zawiera następujące informacje:
Imię,
Nazwisko
Datę urodzenia
PESEL
Numer identyfikacyjny instytucji, która wydała Kartę,
Numer identyfikacyjny Karty
Data ważności Karty
Informacje te, to jedyne dane zawarte na Karcie. Każde państwo członkowskie wydaje Kartę we
własnym języku urzędowym, zawierającą ten sam zestaw danych.
Prawo do otrzymania Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego mają osoby ubezpieczone
Narodowym Funduszu Zdrowia. Każda osoba ubezpieczona, także członek rodziny, otrzymuje
własną Kartę. A zatem, gdy np. na wakacje wyjeżdża czteroosobowa rodzina, każdy jej członek,
tym dzieci, powinien zaopatrzyć się w EKUZ.
Karta jest wydawana osobom wyjeżdżającym czasowo do innego państwa członkowskiego, np.:
w celach turystycznych;
w celu odwiedzenia rodziny lub znajomych;
w związku z krótką podróżą służbową;
w celu podjęcia studiów;
pracownikom oddelegowanym do pracy za granicę przez polskiego pracodawcę.
Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego nie przysługuje osobom, które przestały podlegać
polskiemu ustawodawstwu, np. w związku z podjęciem pracy w innym państwie członkowskim,
oraz osobom, których ubezpieczenie w NFZ wygasło.
Aby otrzymać Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego należy złożyć wniosek w Oddziale
Wojewódzkim lub Delegaturze Narodowego Funduszu Zdrowia właściwym ze względu na miejsce
zamieszkania. Wniosek można otrzymać w Oddziale lub Delegaturze albo pobrać na stronie
http://www.nfz.gov.pl/ue/index.php?katnr=5&dzialnr=4&artnr=1828
Wypełniony wniosek wraz z załącznikami należy złożyć w Oddziale w jeden z następujących
sposobów:
osobiście;
pocztą;
faksem.
Adresy i numery telefonów Oddziałów Wojewódzkich NFZ i Delegatur
EKUZ, podobnie jak dotychczasowy formularz E 111, uprawnia do korzystania z niezbędnych
świadczeń zdrowotnych w innym państwie członkowskim w takim zakresie, który umożliwi
kontynuowanie zaplanowanego pobytu w tym państwie w bezpiecznych warunkach z medycznego
punktu widzenia.
EKUZ nie daje żadnych uprawnień, jeżeli celem podróży jest odbycie planowego leczenia.
Karta uprawnia do korzystania w innych państwach z opieki tylko tych placówek, które działają
ramach powszechnego systemu ochrony zdrowia. Za leczenie prywatne pacjent musi zapłacić we
własnym zakresie. W większości państw także placówki, działające w ramach powszechnego
systemu ochrony zdrowia, pobierają pewne opłaty od ubezpieczonych. EKUZ nie zwalnia
poniesienia tych kosztów.
Więcej informacji: http://www.nfz.gov.pl/ue – Narodowy Fundusz Zdrowia
***
Data przygotowania informacji:
Październik 2010 r.
Osoba przygotowująca informacje:
Doradca EURES Marta Russek z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie