Cześć,
W ramach najnowszej „Węgierskiej randki” szukamy w swoim otoczeniu węgierskich wynalazków. Jeżeli nie zdążyliście obejrzeć całego odcinka albo macie ochotę na powtórkę, to zapraszam na YouTube:
.
Węgierscy wynalazcy
Oto lista wynalazków, o których wspomniałam w dzisiejszym odcinku – wraz z bardzo uproszczoną, dostosowaną do polskich głosek wymową nazwisk ich autorów:
Biuro:
- komputer – 1944, János Neumann [Janosz Nojman]
- miękkie soczewki kontaktowe – 1959, István Győrffy [Isztwan Dziurfi]
- Excel – 1974, Károly Simonyi [Karoj Szimoni]
- długopis– 1938, László Bíró [Laslo Biro]
Kuchnia:
- lodówka – 1929, Leó Szilárd [Leo Silard]
- woda sodowa – 1826, Ányos Jedlik [Aniosz Jedlik]
- witamina C – 1932, Albert Szent-Györgyi [Olbert Sent-Dziurdzi]
- zapałki – 1836, János Irinyi [Janosz Irini]
Transport:
- helikopter – 1928, Oszkár Ásboth [Oskar Aszbot]
- lokomotywa elektryczna – 1902, Kálmán Kandó [Kalman Kondo]
- autobus przegubowy – 1960, László Rózsa, Gábor Lassu, Béla Szini [Laslo Roża, Gabor Loszszu, Bijla Sini]
- automatyczna skrzynia biegów – 1932, László Bíró [Laslo Biro]
- dynamo – 1861, Ányos Jedlik [Aniosz Jedlik]
Audio i wideo:
- lornetka – 1840, József Petzval [Jużef Pecwal]
- centrala telefoniczna – 1878, Tivadar Puskás [Tiwodor Puszkasz]
- automatyczna ekspozycja w aparacie fotograficznym – 1938, József Mihályi [Jużef Mihaji]
- holografia – 1947, Gábor Dénes [Gabor Dijnesz]
- kolorowa telewizja – 1948, Károly Péter Goldmark [Karoj Pijter Goldmark]
Książka tygodnia
Jako niesztampowy dodatek do węgierskich wynalazków polecam Wam komiks autorstwa Jenő Rejtő i Pála Korcsmárosa „14-karatowe auto”, stworzony na podstawie powieści Rejtő (przekład: Anna Butrym, Timof i cisi wspólnicy, 2016)
Jenő Rejtő – wym. Jeny Rejty (poprawniej: wymawiaj „y”, usta układając jak do „o” – na wzór niemieckiego umlautu)
Pál Korcsmáros – wym. Pal Korczmaros
Węgry tu i teraz
Nadal czynne są liczne wystawy, o których wspominałam w poprzednich odcinkach – kolejne wydarzenia powoli się rozkręcają. Już teraz zapraszam do wzięcia udziału w dwóch projektach:
Kraków:
9.01.2017 – Muzeum Narodowe w Krakowie, 18.00, wstęp wolny: wykład pt. „Táj. O paryskich i marmaroskich doświadczeniach modernistów węgierskich” dra Michała Burdzińskiego, link
Cała Polska:
Do 19.02.2017 – Warszawa w 100 słowach, czyli konkurs literacki na tekst do 100 słów, związany z Warszawą (maksymalnie można nadesłać 5 tekstów). W Europie konkurs pojawił się dzięki Węgrom 2 lata temu. W tym roku konkurs odbędzie się we wszystkich stolicach państw Grupy Wyszehradzkiej. Wszelkie informacje: warsaw.in100words.eu
Słówko tygodnia
Postanowienie noworoczne / postanowienia noworoczne
wymowa uproszczona:
Ujijwi fogodolom / Ujijwi fogodolmak
dla ambitnych:
w słowie „ujijwi” wymawiaj „ij” na delikatnym półuśmiechu
